محمدبن عبدالوهاببنعبدالعلی قزوینی ادیب، محقق، مورخ و کتابشناس ایرانی در ۱۱ فروردین ۱۲۵۶ش در محلهی دروازه قزوین تهران به دنیا آمد.
او فرزند ارشد خانواده بود که به جز او، یک پسر دیگر به نام شيخ احمد و یک دختر به اسم مریم نیز زاده شدهبود.
علامه قزوینی مقدمات صرف و نحو را تا سن دوازده سالگی نزد پدر، و پس از درگذشت او، نزد حاج سید مصطفی قناتآبادی و حاج سید مصطفی قاینی، فقه و اصول را در محضر حاجی شیخ محمدصادق تهرانی و خارج آن را از مرحوم حاجی شیخ فضلالله نوری، کلام و حکمت را از حاجی شیخ علی نوری، اصول فقه را نزد ملا محمدعلی آملی و اصول فقه خارج را در محضر حاجی میرزا حسن آشتیانی فرا گرفت.
در مدرسه آلیانس تهران زبان فرانسه آموخت و در پنجم ربیع الاول سال ۱۳۲۲ق، از طریق روسیه و آلمان به فرانسه رفت.
در این دوران امنای اوقاف گیب تصحیح تاریخ جهانگشای جوینی را به قزوینی پیشنهاد میکنند و او نیز این کار را میپذیرد و در ربیعالثانی ۱۳۲۴ ق از لندن به پاریس میرود تا از نسخههای متعدد آن در کتابخانهی فرانسه استفاده کند، در این زمان او تقریباً ۲۷ سال داشت.
قزوینی نسبت به فرهنگستان ایران خوشبین نبود و لغتتراشی و تبدیل کلمات مانوس و مفهوم را به کلمات مجعول و مهجور را شایستهی اهل علم نمیدانست.
در دوستی ثابتقدم و صمیمی و وفادار، اما زودرنج، بود فروزانفر، تقیزاده، دهخدا، مرآت، شکوهالملک، کلنل وزیری و عدهای دیگر را هر کدام به دلیلی بسیار دوست میداشت.
از رفتن نزد اشراف تن میزد و بهانه میآورد لباس مناسبی برای رفتن به دربار ندارد.
نسخههای جمعآوری یا تصحیحشده مزین به مقدمههای بسیار فاضلانهی آن مرحوم است که میتوان آنها را سرمشق نسخهشناسی و توصیف کتابهای خطی دانست این مقدمهها در منابع مختلف، از جمله در بیست مقاله و مقالات قزوینی، در چهار مجلد به چاپ رسیده است.
نسبت به بیدقتی و غلط حساس بود و این خصوصیت، پیش از هجرتش به اروپا، در او وجود داشت و ذاتی بود.
ایشان در اواخر پاییز ۱۳۲۷ش بهشدت بیمار شد و پس از مدتها معالجه و مراقبتهای پزشکی در بیمارستان و در ششم خرداد ۱۳۲۸ش درگذشت و در حرم حضرت عبدالعظیم در داخل مقبرهی شیخ ابوالفتوح رازی به خاک سپرده شد.
